Welke dorpen vallen onder de Friese wouden?

Tot de Friese Wouden worden de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadeel, Opsterland, Smallingerland, het grootste deel van Tietjerksteradeel en delen van de gemeenten Noardeast-Fryslân, Heerenveen en Ooststellingwerf gerekend. De Dokkumer Wouden vormen hiervan waarschijnlijk het oudste bewoonde deel. Het zuidelijke deel van de Friese Wouden viel vanouds onder het district Zevenwouden, waartoe ook de Stellingwerven werden gerekend. De landbouwstatistiek van 1912 rekende de Friese Wouden samen met de Stellingwerven tot het landbouwgebied De Wouden, waar gemengde bedrijven met relatief veel grasland de boventoon voerden. De bevolking van heidedorpen had een veel gemengder karakter dan van die van de oude zanddorpen en de dorpen in de kuststreek. In de 18e en 19e eeuw werden in de Wouden grote veenpolders aangelegd en nam de bevolking van uitgestrekte heidedorpen snel toe. De Friese taal van de Wouden wijkt op bepaalde punten af van het Fries van de Kleistreek en de Zuidwesthoek. Het noordelijk deel van het gebied, het Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden, wordt in nog sterkere mate als eenheid gezien. In de laaggelegen gebieden die ooit met hoogveen waren bedekt, werden vroeger eveneens als wouden gekenschetst. De omgeving van Oudega kan men Igewouden noemen. In de Friese Wouden liggen Goutum, Figuren, Bergum, Weiden, Twijzelerheide, Luinjeberd, De Wilgen, Sijbrandaburen, Rottevalle, Siegerswoude, Boelenslaan en Smalle Eesterzanding. Tot slot wordt in de gemeente Heerenveen ook het gebied De Knipe gezien als onderdeel van De Wouden.

Beetsterzwaag (Beetstersweach) is een karaktervol, sfeervol en stijlvol dorp in het hart van de Friese Wouden. Lippenhuizen (Lippenhuzen) is van oorsprong een boerendorp, dat vroeger Kobunderhuizen werd genoemd. Luxwoude is van origine een veenontginningsdorp en behoort tot de kleinere dorpen van de gemeente Opsterland. Olterterp, ten oosten van Beetsterzwaag, is het kleinste dorp van de gemeente met ongeveer 90 inwoners. Tijnje (De Tynje) is een woondorp, gelegen in het westelijk veenweidegebied van Opsterland. Wijnjewoude (Wynjewâld) is een van de oudere boerennederzettingen in Opsterland.

Dorpen in of aan de rand van het gebied zijn Bergum, Zwaagwesteinde, Kollum, Buitenpost, Surhuisterveen, Hardegarijp en Giekerk. Enkele dorpen zijn - zoals Drogeham – afgeleid van de ligging op een hogere zandrug die bescherming bood tegen hoge waterstanden – en Twijzel met hun karakteristieke lintbebouwing. Eestrum en Eastermar kennen een typische esdorpenstructuur.