Wat valt onder cultureel erfgoed?

Onderwerpen Informatie over cultureel erfgoed, per onderwerp Archeologie Collecties en musea Landschap Monumenten

Onder cultureel erfgoed wordt verstaan: wat door vorige generaties is gebouwd of gemaakt en wat nu nog bestaat en tegenwoordig monumentale of museale waarde heeft. Cultureel erfgoed is van belang voor de identiteit van een samenleving. In de lage landen zijn belforten en begijnhoven bekende voorbeelden van cultureel erfgoed, evenals wind- en watermolens. Onder cultureel erfgoed rekent men ook het industrieel erfgoed van de 19e eeuw en militaire bouwwerken zoals kazematten en bastions. Ook bestaat er immaterieel of “roerend” erfgoed: talen, verhalen en legendes, lokale muziek, volksdans, feesten, verenigingen, rituelen en traditioneel vakmanschap waaronder van oudsher gebruikte methoden van textielbewerking en overgeleverde patronen en schema’s in de decoratieve kunst en de bouwkunst.

Onder erfgoed vallen cultureel erfgoed en werelderfgoed. Cultureel erfgoed bestaat uit rijksmonumenten, gemeentelijke en provinciale monumenten en archeologische monumenten.

De Erfgoedwet bundelt bestaande wet- en regelgeving voor behoud en beheer van het cultureel erfgoed in Nederland. Cultureel erfgoed gaat dus over museale objecten, musea, monumenten en archeologie op het land en onder water. Erfgoed kan bijvoorbeeld bestaan uit collecties van rijksmusea, maar ook archeologische objecten die op land of onder water liggen.

Met de term materieel cultureel erfgoed, materieel erfgoed of patrimonium doelt men op voor de menselijke cultuur en geschiedenis waardevol geachte materiële kenmerken van die cultuur uit het verleden, zoals monumenten, archeologische vondsten, verzamelingen, archieven en beschermde stads- en dorpsgezichten, maar ook op artistieke en bouwkundige kunstwerken. Er bestaan cultuurerfgoed-lijsten op het niveau van gewest, natie, Europa en de VN. Onderscheiden worden onroerend en roerend erfgoed. Het grondgebonden of onroerend erfgoed of monumenten, zoals cultuurhistorisch belangrijke landschappen en landschapselementen zoals de Nationale Landschappen en Regionale Landschappen, droogmakerijen, en kanalen, industrieel erfgoed, zoals, bruggen, ijzergieterijen, koeltorens, steenfabrieken, zuivelfabrieken, monumentale woonhuizen, kerkgebouwen, belforten, begijnhoven in de steden kastelen, monumentale boerderijen, molens in dorpen en op het platteland militaire bouwwerken en verdedigingswerken zoals vestingwerken, kazematten en bastions, (overig) bouwkundig erfgoed, soms bewaard in openluchtmusea. Het niet-grondgebonden of roerend erfgoed zoals boeken, klederdrachten en kunstwerken zoals schilderijen, bewaard in bijvoorbeeld musea, streekmusea, bibliotheken, archieven, religieuze centra en verzamelingen van heemkundige kringen of erfgoedverenigingen. Het mobiel erfgoed rekent men hier ook toe, zoals turfschepen en posttreinen, hoewel dit ook wel bij industrieel erfgoed wordt ondergebracht. Daarnaast is er immaterieel erfgoed, dat dialecten, verhalen, liederen, feesten, recepten voor voeding, tradities, optochten en processies omvat. Ook tradities betreffende eten en drinken (culinair erfgoed) rekent men ertoe, zoals de bereiding van regionale kaassoorten, worstsoorten en bieren. In veel gevallen is immaterieel erfgoed verbonden met materieel erfgoed, zoals klederdracht, aardewerk, poppen, kerken, geschriften, gereedschap, decors, muziekinstrumenten en voedsel.

Cultureel erfgoed is overal in onze samenleving aanwezig. In onze musea, historische binnensteden en in het landelijk gebied. Maar ook in de bodem en onder water. En als immaterieel erfgoed in onze tradities, rituelen en verhalen.