Wat doet teveel hitte met het lichaam?

Als onze lichaamstemperatuur te hoog dreigt te worden, probeert ons lichaam af te koelen door de bloedvaten in de huid wijder te maken, waardoor meer warmte via de huid kan worden afgegeven, en door te zweten. Bij warm weer of lichamelijke inspanning is het lastiger voor het lichaam om af te koelen. Als we te veel warmte vasthouden en daar klachten van krijgen, spreken we van hittestress. Wanneer het lichaam te veel warmte vasthoudt en niet goed meer kan afkoelen, kunnen er verschillende vormen van hitteziekte ontstaan. Een hitteberoerte is een ernstige aandoening waarbij de lichaamstemperatuur oploopt tot boven de 40°C. Daarbij raakt ook het zenuwstelsel ontregeld, wat kan leiden tot verwarring, bewustzijnsverlies en in ernstige gevallen tot uitval van meerdere organen.

Transpiratie is op zich prima: het laagje zweet helpt je lichaam af te koelen. Je lijf functioneert het best als je lichaamstemperatuur zo'n 37 graden is. Als het warm weer is, moet je innerlijke thermostaat harder werken om die temperatuur te houden. Als de bloedvaten aan de oppervlakte uitzetten, moeten ze elders in het lijf samenknijpen om het bloed terug te kunnen pompen naar het hart. Minder bloed in maag en darmen onderdrukt het hongergevoel en kan diarree veroorzaken, maar ook lage bloeddruk waardoor je duizelig wordt. Bij warm weer verlies je niet alleen vocht in de vorm van transpiratie en urine, ook je adem verdampt aardig wat. Hierdoor daalt het bloedvolume en wordt je bloed 'stroperiger', zodat je hart extra hard moet werken om de pompfunctie op peil te houden. Om het lichaam af te koelen is bloed nodig in de bloedvaten rond de huid. Het hart moet harder werken en er stroomt minder zuurstofrijk bloed naar de hersenen. Hierdoor krijg je een licht gevoel in het hoofd, kun je duf worden en zelfs flauwvallen. Van veel zweten kunnen de zweetkanaaltjes verstopt raken, met hitte-uitslag als gevolg. Bij warm weer zetten, zoals gezegd, de bloedvaten in de huid uit. Er stroomt daardoor meer bloed richting de handen en voeten. Hierbij komt vocht uit de vaten dat tussen de weefsels terecht komt. Je hart heeft het al druk genoeg met pompen en kan dat extra vocht niet ook nog eens even afvoeren, met dikke enkels als gevolg. Aan de nieren wordt door warm weer bloed eveneens onttrokken waardoor ze harder moeten werken.

Wat er in het lichaam gebeurt als we te maken krijgen met hitte, is dat we ten eerste meer zweten en ten tweede de bloedvaten in de huid verwijden. Doordat de bloedstroom naar de huid wordt verhoogd, wordt aan de omgeving meer warmte afgegeven. Door te zweten koelt het lichaam af en wordt de standaard lichaamstemperatuur behouden. Echter zorgt verwijding van de bloedvaten voor een lagere bloeddruk. Om bloed door het lichaam te kunnen pompen, moet het hart daar dan ook harder z’n best voor doen. Dat het hart harder moet werken, is dan ook gevaarlijk voor hartpatiënten. Hierdoor kan namelijk een hartaanval ontstaan. Bij extreme temperaturen overlijden dan ook vaker mensen aan hart- en vaatziekten en luchtwegaandoeningen, al kan niet met honderd procent zekerheid worden vastgesteld dat dit daadwerkelijk door de hitte komt. Hoe dan ook lopen hartpatiënten, buiten een aantal andere groepen, het meeste risico en moeten zij extra opletten bij extreem warm weer. Hierdoor kan, door teveel verlies van water en zout, hitte-uitputting ontstaan. De symptomen zijn hoofdpijn, duizeligheid en een snelle ademhaling. Dit neemt meestal geen ernstige vormen aan, mits je binnen een half uur afkoelt. Is dit niet het geval, dan kan het, als je lichaam extreem oververhit raakt, tot een hitteberoerte leiden. Hierdoor kan iemand het bewustzijn verliezen.