Wat is een verdronken dorp?

Een verdronken dorp is een plaats die door dijkdoorbraken en overstromingen is vernietigd en niet meer is opgebouwd of is afgebroken voor de aanleg van waterwegen. Deze categorie bevat een overzicht van artikelen over plaatsen in Nederland die door bij dijkdoorbraken en overstromingen zijn vernietigd en niet meer zijn opgebouwd of zijn afgebroken voor de aanleg van waterwegen.

Maar de polders zouden kwetsbaar blijven: in de loop van de geschiedenis werden heel wat dorpen en steden verzwolgen door het zeewater. Zo telt de provincie Zeeland ruim 200 verdronken dorpen. De middeleeuwse stad Reimerswaal, ooit de op twee na grootste stad van Zeeland, is daar een van. Een verdronken dorp is een dorp dat door overstromingen verzwolgen werd door het zeewater, zoals Koudekerke, Saeftinghe, Namen, Westenschouwen en Valkenisse in de provincie Zeeland. Deze dorpen vielen ten prooi aan stormvloeden, dijkdoorbraken en verzilting, waardoor ze onder water verdwenen en soms alleen resten achterlieten, zoals de Plompe Toren in Koudekerke. Verdronken dorpen kunnen nu natuurgebieden zijn, zoals het Verdronken Land van Saeftinghe, of archeologische locaties, zoals Valkenisse, waar onderzoek wordt gedaan naar de geschiedenis en het leven in deze verloren gegane nederzettingen.

Een verdronken dorp is een nederzetting die in het verleden onder water is komen te staan door de erosie van de kustlijn of door overstromingen. De bodem van Zeeland bevat bijvoorbeeld maar liefst 117 verdronken dorpen uit verschillende tijden. Een voorbeeld is het dorpje Koudekerke, waarvan alleen de kerktoren nog overeind staat nadat het water in de zeventiende eeuw het hele dorp had opgeslokt. Ook de stad Reimerswaal is een voorbeeld van een verdronken stad, waarvan de geschiedenis wordt verteld op een natuurentreepunt bij de Bergsediepsluis.

Een fors aantal dorpen is gekrompen tijdens de Tachtigjarige oorlog. In 1575/1576 vond het beleg van Zierikzee door de troepen van de Spaanse koning onder bevel van Christóbal de Mondragón plaats. In dat kader werd Schouwen onder water gezet. Bovendien vonden plundertochten plaats. In een aantal dorpen keerden slechts weinig inwoners terug. De afbraak van de kerk markeerde vaak het moment dat het dorp verviel tot een gehucht of nog minder. Het water was een geduchte vijand voor het voortbestaan. In het zuidelijk deel van Schouwen verdwenen maar liefst veertien dorpen en gehuchten aan het steeds maar oprukkende water. De watersnoodramp van 1953 bracht met zich mee dat kleine dorpen verder inkrompen. Verwoeste huizen werden afgebroken en niet meer opgebouwd.

In Zeeland bestaan er zo’n 116 verdronken dorpen, die vanwege de handel vaak nabij een waterloop lagen. Verdronken land ”Het land daar aan de Schelde was mooi en vruchtbaar. Er lagen liefelijke dorpjes, waarvan Saeftinghe, dat een kasteel en twee kerken had, het belangrijkste was.” Niet als direct gevolg van de talrijke stormvloeden in de middeleeuwen, maar door inundaties waarmee de Staatsen in 1584 een beleg van Antwerpen door de Spanjaarden probeerden te voorkomen. De meest actuele ontdekking is de in 2020-2021 bloot gespoelde structuur van een fundatie, tegelvoer en muren van een huis dat mogelijk aan de rand van het verdronken dorp Saeftinghe heeft gelegen.