Wat doet droogte met de natuur?

De effecten van de voortdurende droogte zijn zichtbaar in natuurgebieden: lage (grond)waterpeilen, droogvallende beken, afbraak van veen. Kikkers verliezen hun leefgebied. De wormen zitten niet alleen dieper, ook de bodem droogt uit en wordt steeds harder. Weidevogels krijgen steeds meer moeite om met hun snavel in de bodem te prikken. Door droogte trekken bodemdieren zich dieper terug waardoor een weidevogel zoals de scholeksters geen voedsel voor hun jongen kunnen vinden.

Droogte heeft verschillende gevolgen voor de natuur in Nederland, afhankelijk van de regio en het(type)bodem. In Hoog Nederland ontstaat snel een watertekort doordat hier minder of geen水 vanuit de rivieren kan worden aangevoerd. In laag Nederland daalt de grondwaterstand door droogte en kan de waterkwaliteit afnemen, bijvoorbeeld door verzilting en vorming van blauwalgen. Bovendien kunnen gebieden met kleibodems en veenbodems te maken krijgen met bodemdaling, veenoxidatie en funderingsproblemenALS GEVOLG van droogte.

De droogte leidt tot steeds meer problemen in de natuur. Na een nat voorjaar lijken de waterreserves grotendeels wieder verdwenen. Als het verder in juli en augustus toch regelmatig blijft regenen dan zal het over het algemeen niet tot grote problemen lijden, maar als er nog weer een droge periode van een paar weken aan kommt dan zal dat wel gevolgen hebben. De reserves zijn er wel uit. In de veenweidegebieden wordt water uit het IJsselmeer aangevoerd. Er is wel een probleem met de weidevogels geweest, tijdens de droge periode begin mei. Omdat de toplaag van de weilanden kurkdroog was, moesten de ouder-vogels naar andere (nattere) weilanden om te foerageren. Met predatie van de kuikens als gevolg. Het is droog en omdat hier de meeste gronden een diep grondwaterprofiel hebben is de groei aan kruiden en planten op de heide mager dit jaar. Dat merken we in de begrazing met de schaapskudde. Daarnaast zie je ook dat er meer bomen last hebben. De extremen van droge jaren na een heel nat 1,5 jaar met nu weer veel droogte vraagt veel van bomen. Met name berken en beuken hebben hier moeite mee. Ook Drenthe ondervindt momenteel de gevolgen van een aanhoudend droge en warme periode. Na een nat voorjaar lijkt de opgebouwde waterverzadiging in de zandgronden inmiddels volledig verdwenen. De recente neerslag is grotendeels verdampt voordat deze de diepere bodemlagen kon bereiken. Met name de veengebieden worden hard geraakt. Op veel plekken waar de afgelopen jaren juist weer veenmossen begonnen te groeien dankzij herstellende regenwaterbuffers, is nu opnieuw sprake van sterke uitdroging en afstervend veenmos. Randen van veentjes vallen droog en op voorheen ontoegankelijke plekken is het veen nu begaanbaar, wat de ernst van de situatie onderstreept. Ook in beekdalen staat het water op veel plekken volledig droog. In deze slenken kiemen inmiddels jonge bomen en riet, wat op termijn kan leiden tot veranderingen in de vegetatiestructuur. In diverse terreinen is bovendien al bladverlies – vroege signalen van droogtestress. De droogte vormt daarnaast een bedreiging voor de nog gezonde fijnsparren; er wordt gevreesd voor aantasting door de Letterzetter. Hoewel er landelijk nog geen sprake is van opschaling, blijft de situatie zorgelijk. In afstemming met waterschappen en andere terreinbeheerders wordt de situatie nauwlettend gevolgd. De komende weken zijn bepalend voor de verdere ontwikkeling en mogelijke maatregelen.

Ja, ook bomen hebben last van de droogte. Natuurlijk vooral de bossen op de hoge en droge zandgronden. Het grootste deel van de wortels bereikt het grondwater dan sowieso niet, maar voedt zich met hangwater. Bomen kunnen zich nog deels beschermen door huidmondjes te sluiten, waardoor er minder vocht verdampt, of door bladeren te laten vallen. Daarnaast zijn bomen door droogte ook vatbaarder voor ziekten. Dee massale fijnsparsterfte door de letterzetter is daar een voorbeeld van. Een gezonde fijnspar kan zich nog enigszins tegen deze kever beschermen door hars te produceren. Maar bij te weinig vocht kan een boom dat niet meer en krijgen parasieten als de letterzetter meer kans.

Door klimaatverandering neemt de kans op weersextremen toe. De natuur heeft flink te lijden gehad van de extreem droge zomers, vooral op de hoge zandgronden. Deze effecten komen bovenop al bestaande structurele problemen, zoals verdroging, achteruitgang waterkwaliteit en stikstof. Alle natuur heeft voldoende schoon water nodig. Maar natuur die het al zwaar heeft, zoals kwetsbare en waterafhankelijke natuur, loopt extra risico tijdens droogte. In tijden van droogte zien we vennen en beken verdrogen. Bepaalde bossen en heidegebieden staan er erg slecht voor. Meerdere boomsoorten zijn verzwakt door droogte - al dan niet in combinatie met andere stressfactoren, zoals boomziektes. Door verdroging van leefgebieden lopen bijzondere, kwetsbare plant- en diersoorten gevaar. Vogels komen in de problemen door droogte omdat voedsel vinden moeilijk is. Hierdoor kunnen broedpogingen mislukken. Andere unieke planten, (watergebonden) insecten zoals vlinders en libellen en - totaal van waterafhankelijke soorten - denk aan vissen, kikkers en de kamsalamander, komen verder onder druk te staan.