Wie is verantwoordelijk voor waterbeheer?

Rijkswaterstaat en de waterschappen zijn de waterbeheerders in Nederland. Zij zorgen er onder meer voor dat er voldoende water is. En dat het land is beschermd tegen overstromingen. Daarnaast zijn ook provincies en gemeenten betrokken bij het waterbeheer. De Rijksoverheid is verantwoordelijk voor het nationale beleid en landelijke maatregelen. Daarnaast is het Rijk verantwoordelijk voor de normen voor waterveiligheid van de primaire waterkeringen. De provincie is verantwoordelijk voor de vertaling van het nationale waterbeleid naar regionale maatregelen. Voor een deel van het waterbeheer heeft de provincie operationele taken. De waterschappen stellen beheerplannen op voor de waterkwaliteit van de wateren in hun beheersgebied. Ook is het waterschap verantwoordelijk voor de regionale waterkeringen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het grondwater in stedelijk gebied. Ook zorgt de gemeente voor de afvoer van afvalwater en overtollig regenwater via de riolering.

Het waterschap is een functioneel, decentraal bestuursorgaan dat verantwoordelijk is voor het regionale waterbeheer in Nederland. Artikel 1 van de Waterschapswet beschrijft de taken die aan de waterschappen zijn opgedragen: (1) de zorg voor het watersysteem, (2) de zorg voor het zuiveren van rioolwater en (3) de zorg voor het voorkomen van schade aan waterstaatswerken veroorzaakt dor muskus- en beverratten. Omdat waterschappen verantwoordelijk zijn voor het watersysteem en de zuivering van rioolwater, is in artikel 117 en 122d van de Waterschapswet vastgelegd dat zij een zuiveringsheffing en een watersysteemheffing mogen heffen. De zuiveringsheffing is gebaseerd op het principe ‘de vervuiler betaalt’. Bij de watersysteemheffing geldt: wie belang heeft bij het goed functioneren van het watersysteem, betaalt ook mee.

De EU houdt zich niet aan grenzen, het stroomt van het ene land naar het andere. Daarom hebben de lidstaten van de Europese Unie hierover regels opgesteld. De belangrijkste regels gaan over schoon water, drinkwater en bescherming tegen overstromingen. Ook is er ook de Europese Richtlijn Overstromingsrisico’s. Hierin staat aan welke verplichtingen alle EU-landen moeten voldoen voor de bescherming tegen overstromingen. Het Rijk vertaalt de Europese regels naar Nederlandse wetten en maakt daarnaast aanvullende wetten en regels. Deze gaan bijvoorbeeld over bescherming van drinkwater en grondwaterkwaliteit en bescherming tegen wateroverlast en overstromingen. Ook is het Rijk verantwoordelijk voor de normen voor waterveiligheid van de primaire waterkeringen. Dit zijn dijken en duinen die het land beschermen tegen water uit zee en de grote rivieren. Het Rijk zorgt voor het onderhoud van deze primaire waterkeringen en is verantwoordelijk voor het beheer van grote wateren, zoals de zee, het IJsselmeer en het Noordzeekanaal. De provincie heeft een belangrijke taak in het regionale waterbeheer, bijvoorbeeld op het gebied van waterveiligheid en waterkwaliteit. Zo vertaalt de provincie het nationale waterbeleid naar regionaal beleid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de eisen voor regionale dijken, de normen voor wateroverlast, of de doelen voor de waterkwaliteit van het oppervlaktewater. De waterschappen passen dit beleid in hun werk toe. Waterschappen beheren het waterpeil, zodat de grond niet te nat of te droog wordt. Ze zuiveren het rioolwater en zorgen voor de kwaliteit en kwantiteit van het oppervlaktewater in hun regio. Ook onderhouden en beschermen ze de regionale dijken. Als het nodig is verhogen ze de dijken. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de aanleg en het beheer van de riolering. Ze zorgen voor aansluiting van huizen op het rioleringsstelsel. De riolering is weer belangrijk als het veel regent, het regenwater komt daarin terecht. Gemeenten zijn ook verantwoordelijk voor het grondwater in stedelijk gebied. De drinkwaterbedrijven zijn verantwoordelijk voor de zuivering en levering van het drinkwater. Het water dat uit de kraan komt, is afkomstig uit oppervlaktewater en grondwater. In het Gooi, de Amsterdamse Waterleidingduinen en in het Noord-Hollands Duinreservaat wordt water gewonnen en gezuiverd. In de duinen beheren de drinkwaterbedrijven ook de natuur.