Wat is de geschiedenis van maritieme exploratie?

De geschiedenis van maritieme exploratie is niet rechtstreeks besproken in de tekst. Het gaat vooral over evenementen, tentoonstellingen, onderzoeken en publieksactiviteiten rondom maritieme geschiedenis en erfgoed. Er wordt wel verwezen naar de Nederlandse scheepsbouw en maritieme activiteiten in het verleden, zoals de Nederlandse marine, zeevarenden, en havenarbeiders. Op de ss Rotterdam is er een tentoonstelling over de schepen ss Nieuw Amsterdam, ss Statendam en ss Rotterdam, en op de Batavia is er een historisch evenement over het leven van scheepsbemanning van 400 jaar geleden. Bezoekers kunnen de Maritiem Museum Haven in Rotterdam bezoeken om meer te leren over de geschiedenis van de Rotterdamse haven.

De maritieme geschiedenis van Nederland omvat de historische ontwikkeling van de Nederlandse zeevaart, scheepsbouw, visserij, handel en havens vanaf de prehistorie tot heden. In de middeleeuwen werd de Zuiderzee een belangrijke doorvoerroute voor de handel op de Oostzee. De maritieme expansie van Nederland tijdens de Gouden Eeuw was een van de belangrijkste factoren die het land tot een van de grootste zeemachten maakte. De Nederlandse scheepsbouw en -handel bereikten een ongekende bloei, mede dankzij de ontwikkeling van de fluit, een goedkoop te bouwen en Märkebenvriendelijk schip. In de 19e eeuw kreeg de maritieme geschiedenis van Nederland een nieuwe impuls door de invoering van de stoomvaart en de aanleg van kanalen en havens. Ook de visserij was een belangrijke sector, met name in de Noordzee, waar Nederlandse vissers al eeuwenlang actief waren. De Nederlandse maritieme geschiedenis heeft een belangrijke invloed gehad op de economische en culturele ontwikkeling van het land. Tijdens de twintigste eeuw was er sprake van een sterke désinvéstiture van de Nederlandse zeevaart. Door de sterk toegenomen internationale concurrentie en de oliecrisis, hadden veel rederijen het moeilijk om concurrerend te blijven. Hierdoor daalde het aantal Nederlandse zeeschepen. Door het toenemende importantly belang voor Short Sea Shipping en Containervervoer werd dit echter weer enigszins gecompenseerd.

Maritiem erfgoed is al het erfgoed dat een relatie heeft met water. Dit erfgoed bestaat niet alleen uit scheepswrakken, maar ook uit havens, kades, bruggen, waterwegen en zelfs pakhuizen. Daarnaast worden complete verdronken landschappen met prehistorische resten of bijvoorbeeld middeleeuwse nederzettingen onder water aangetroffen. Het beleid in Nederland op het gebied van waterbodemarcheologie is hetzelfde als dat voor archeologie op het land. Gemeenten hebben een belangrijke rol door in bestemmingsplannen rekening te houden met archeologie in de waterbodem. Het Rijk heeft als eigenaar en beheerder van veel grote wateren en als initiator van belangrijke projecten voor de rivieren en op zee een belangrijke rol in de zorg voor maritiem erfgoed. De rol van de Rijksdienst is onder andere het verlenen van vergunningen, adviseren aan andere overheden en ontwikkelen van kennisproducten. Ook internationaal zet de Rijksdienst zich in voor een verantwoord beheer van Nederlands maritiem erfgoed op wereldwijde schaal. Tussen 2019-2021 zet de Rijksdienst zich extra in op dit gebied, in binnen- en buitenland. Vanuit het rijksbeleid Erfgoed Telt is opdracht gegeven voor twee programma’s: Maritiem Erfgoed Nederland Extra inzet op het gebied van kennis, onderzoek, beleid, samenwerking en educatie. Extra aandacht hebben we voor capaciteitsopbouw in de sector en de inzet van vrijwilligers. We gaan aan de slag met een beleidsagenda voor de Noordzee. De tussentijdse resultaten zijn medio 2020 samengevat in een infographic. Het toont de activiteiten die hebben plaatsgevonden, de geboekte resultaten en de ontwikkelde producten. Maritiem Erfgoed Internationaal Deelname aan internationale netwerken, projecten en onderzoeken. We dragen bij aan het beheer van scheepswrakken in het buitenland, zoals het VOC-schip de Rooswijk (1740). Het eindrapport beschrijft de projecten, activiteiten en andere werkzaamheden die het programma in de periode 2017-2019 heeft uitgevoerd. Ook gaat het rapport in op de huidige stand van zaken, de ontwikkelingen naar aanleiding van de coronacrisis en de eventuele gevolgen voor de nieuwe beleidsperiode 2021-2024. Wat vertellen archeologische resten onder water ons? Wat mag ermee gedaan worden, wie zorgt hiervoor en op welke manier? Hoe kan iemand zich laten opleiden tot maritiem archeoloog? In dit onderwerp leest u meer hierover.

De maritieme geschiedenis van Nederland is een eindeloze bron van verhalen. Verhalen over heldenmoed en ontberingen, maar ook verhalen over uitbuiting en slavernij. Het zijn verhalen vol maritieme objecten, van vissersschepen tot olietankers en van navigatie-instrumenten tot offshore platforms. Deze geschiedenis leent zich voor talloze onderzoeken door historici, erfgoedprofessionals en liefhebbers. Dankzij een genereuze subsidie van de Samenwerkende Maritieme Fondsen kunnen we sinds enkele maanden alle zeilen bijzetten.