Wat kun je in een planetarium bekijken?
Bekijk de actuele stand van het planetarium en dus van de planeten. Naast de Planetariumkamer biedt Lees meer
Hoe werkt een planetarium?
Mads Gerritsen
2025-09-14 21:43:48
Count answers
: 34
Het Eise Eisinga Planetarium is het oudste planetarium ter wereld dat nog steeds werkt. Het bevindt zich op en in het plafond van de woonkamer van de Friese wolfabrikant en amateurastronoom Eise Eisinga in Franeker. Eisinga maakte een raderwerk van houten hoepels en schijven en ijzeren pinnen, dat wordt aangestuurd door één enkel slingeruurwerk. Hiermee zette hij acht hemellichamen in beweging: de zon, de aarde, de maan, en de planeten Mars, Venus, Mercurius, Jupiter en Saturnus.
Die bewegingen zelf zie je als publiek overigens nauwelijks, want het ronddraaien van de planeten gaat heel langzaam.
Sinds de voltooiing toont het planetarium al 242 jaar lang op elk moment van de dag de realistische positie van deze hemellichamen aan het publiek.
Niels Spring in ‘t Veld
2025-09-09 01:34:01
Count answers
: 36
De Planetariumkamer en het indrukwekkende raderwerk vormen het oudste planetarium ter wereld dat nog werkt.
Bekijk de actuele stand van het planetarium (en dus van de planeten).
Zet zelf de aarde in beweging, laat het raderwerk van Eisinga draaien en ga op zoek naar het goede antwoord op allerlei vragen.
Lees ook
Wat te doen in Franeker?
Je verveelt je hier geen seconde, want Franeker staat bol van de activiteiten. Franeker heeft een a Lees meer
Laurens Hofman
2025-08-31 15:38:43
Count answers
: 27
Een planetarium is een apparaat waarmee je de sterrenhemel kunt bekijken Vroeger dus een mechanisch schaalmodel van het zonnestelsel.
Het planetarium van Eise Eisinga is dus mechanisch en wordt aangedreven door een slingeruurwerk.
Een slingeruurwerk is een uurwerk waarvan de regelmatige loop door een heen en weer bewegende slinger wordt gereguleerd.
Dat is de techniek die achter dit planetarium zit.
Dit vanwege de slingerklok met radarwerk en tandwielen.
Door de grote van deze tandwielen en het juiste meetwerk draaiden deze planeten dus met hun eigen echte snelheid om de zon.
Zo deed de aarde er dus 365 dagen over en Saturnus er 29 jaar over om een heel rondje om de zon te maken.
Jonas von Heinrich d'Omóróvicza
2025-08-21 14:00:23
Count answers
: 23
Het Eisinga Planetarium geeft een actueel en realistisch beeld van de posities van de zon, de maan, de aarde en de vijf overige planeten die destijds bekend waren.
Het mechaniek, dat is ingebouwd in het plafond van de woon- en slaapkamer van Eisinga, bestaat uit eenvoudige, maar robuuste onderdelen, zoals houten hoepels en schijven, en ijzeren pinnen.
Het geheel wordt aangestuurd door één enkel uurwerk.
Het instrument heeft nog altijd de functie die Eisinga destijds voor ogen had.
Al 242 jaar wordt het gebruikt om bezoekers uitleg te geven over de werking van ons zonnestelsel.
Het Eisinga Planetarium is een uitstekend voorbeeld van een technologisch ensemble dat een bewegend schaalmodel van het zonnestelsel toont zoals dat bekend was aan het eind van de achttiende eeuw. Het illustreert duidelijk een bijzonder moment in de geschiedenis van de wetenschap en in het begrijpen van het heliocentrische model van het zonnestelsel.
Lees ook
Hoe lang duurt een bezoek aan Space Expo?
De rondleiding duurt ongeveer 1 uur en 15 minuten en is zowel in het Nederlands als Engels. Lees meer
Wat moet je gezien hebben in Franeker?
Museum Martena is gevestigd in het mooiste stadskasteel van Franeker. In het museum gebruik je al j Lees meer
Mika van Dam
2025-08-12 11:48:19
Count answers
: 27
Een planetarium is een apparaat waarmee de sterrenhemel wordt getoond. Het hart van zo'n planetarium is een bol waarop projectoren gemonteerd zijn die de sterren projecteren. Door de bol rond te draaien ziet men de dagelijkse beweging van de sterren. Verder bevat het apparaat een aantal projectoren voor zon, maan en planeten. De projectoren zijn zodanig gekoppeld dat ze de bewegingen aan de hemel kunnen weergeven, desgewenst versneld, en kunnen laten zien hoe de sterrenhemel er op een bepaald moment in de tijd uit zal zien of heeft gezien. Projectieplanetaria tonen de loop van de hemellichamen op een koepelvormig projectiescherm. Zij tonen niet alleen de planeten maar ook - en vooral - de sterren, zodat de benaming stellarium meer van toepassing zou zijn.