Wat is de geschiedenis van de Domkerk in Utrecht?

1321 Eerste steenlegging Op 26 juni 1321, een zonnige en feestelijke dag, werd de eerste steen van de Domtoren gelegd. 1382 De Domtoren is af De Domtoren is af: na ruim 60 jaar (!) bouwen is het symbool van de (macht van de) kerk afgerond. 1580 Beeldenstorm Het jaar van de beeldenstorm. 1674 'Het schrickelick tempeest' Een allesverwoestende storm raast over Utrecht op 1 augustus 1674, een warme zomeravond. 1674 Het middenschip van de Domkerk stort in. De kerk en toren raken voorgoed van elkaar gescheiden. 1826 Ontstaan Domplein Pas 150 (!) jaar na de grote storm van 1674 worden de resten van het ingestorte middenschip opgeruimd en ontstaat het huidige Domplein. 1901-1930 Eerste grote restauratie Tussen 1901 en 1930 wordt de toren nogmaals gerestaureerd. 2020-heden Tweede grote restauratie Na enkele kleinere restauraties en onderhoudsbeurten is het weer tijd voor een grotere en omvangrijke restauratie van het exterieur van de Domtoren.

Het was 1 augustus 1674. Een mooie zomerdag veranderde in een verschrikkelijke avond toen een zeer zware storm over de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden trok. Een van de slachtoffers van het noodweer was de Domkerk in de stad Utrecht; een tornado verwoestte het middenschip volledig en scheidde de toren van de rest van de kerk. Wat overbleef waren de Domtoren, een deel van de kerk en een ruïne in de stad op wat tegenwoordig het Domplein is. Het schip was als het ware kansloos door de combinatie van de uitzonderlijke weersomstandigheden, het gebrek aan onderhoud en het zwak gebouwde middenschip. Toen het schip eenmaal was ingestort lagen de brokstukken nog ruim een eeuw op wat tegenwoordig het Domplein is. De Domtoren en de rest van de kerk staan nog altijd trots overeind maar het middenschip is nooit herbouwd. Vooralsnog zijn er geen concrete plannen voor het herbouwen. Wel wordt er onderzoek gedaan naar de mogelijkheden, onder andere door Leo Wevers. Inmiddels is het onderzoek ter voorbereiding van het herbouwen van het middenschip bijna afgerond en is er een maquette gebouwd van hoe de Domkerk er met herbouwd schip uit komt te zien. Of het middenschip van de Dom ooit daadwerkelijk herbouwd wordt, zal de tijd moeten leren maar de kans is klein. Desondanks zal het idee om het schip te herbouwen zo nu en dan geopperd worden.

Op het Domplein stichtten de Romeinen 2000 jaar geleden de basis voor Utrecht langs de noordgrens van het Romeinse Rijk. Op deze fundamenten bouwt de heilige Willibrord drie eeuwen na het vertrek van de Romeinen een kerk. Utrecht groeit uit tot het religieuze centrum in de Noordelijke Nederlanden. De stad staat in bloei en rondom de gotische Domkerk doemen het keizerlijk Paleis Lofen, de Domtoren en andere kerkgebouwen op. Aan de religieuze bloei komt in de zestiende eeuw een eind wanneer woedende menigten de kerken binnenstormen tijdens de beeldenstorm. Het middenschip van de Domkerk stort in en er ontstaat een gat tussen de Domtoren en de kerk. Pas in de negentiende eeuw worden de ruïnes van het ingestorte schip opgeruimd: het Domplein ontstaat. De waardering van historische monumenten neemt toe en zowel het Domplein als de Domtoren krijgen een grondige restauratie.

De Domkerk heeft een boeiende geschiedenis die teruggaat tot het begin van de jaartelling. Het castellum, Trajectum, hadden de Romeinen gebouwd in de 1e eeuw n. Chr. Nadat ze vertrokken waren, vestigden de Franken zich op die plek. In de 11e eeuw verrees er een grote, romaanse Dom, en ongeveer tweehonderd jaar later een gotische kathedraal. De bouw duurde 266 jaar en werd in 1520 vanwege geldgebrek stopgezet. Bij de grote storm van 1674 werd het schip van de kerk weggeblazen. Tot de Reformatie was de Dom een kanunnikenkerk en de belangrijkste kerk van het bisdom Utrecht. In 1580 kwam de kerk in protestantse handen.

De Domkerk werd in de dertiende eeuw gebouwd als kathedraal voor de bisschop van Utrecht en gewijd aan Sint Maarten. Het was dus van oorsprong een Rooms-Katholieke kerk, maar sinds de reformatie in de zestiende eeuw is de Domkerk protestants. De Domkerk was ooit ook een stuk groter. Op de plek van het Domplein stond het middenschip, en de kerk was via een korte brug verbonden met de Domtoren. Als gevolg van een heftige tornado in 1674 stortte het schip echter in en raakte de toren en kerk gescheiden. Er zijn partijen die het middenschip weer in oude glorie willen herstellen.