Wat is het verhaal achter vuurtorens?

Omdat de vuurtoren zo oud is, is het een monument en net als bij ieder monument zit er een verhaal achter. Van Speijk was vroeger namelik een Luitenan-ter-zee die in 1831 liever zijn eigen schip lit ontploffen dan dat hij zich over zou geven aan de Belgische vijand. Op 5 februari heeft hij daarom zijn voorraad kruit dat hij aan boord had in brand gestoken. Hiermee kwam niet alleen hij om het leven maar ook zijn 25 bemanningsleden en enkele Belgische vijanden. De vuurtoren is gefinancieerd van de opbrengsten van de overblijfselen van het verloren schip en de persoonlijke eigendommen van de bemanning.

Vuurtorens hebben niet alleen geholpen bij de navigatie van schepen, maar zijn ook een belangrijk onderdeel van de Friese cultuur en erfgoed geworden. De Brandaris is zonder twijfel de meest bekende vuurtoren van Friesland en een symbool van Terschelling. De toren heeft een hoogte van 55 meter en is daarmee de hoogste vuurtoren van Nederland. De Brandaris heeft een belangrijke rol gespeeld in de maritieme geschiedenis van Friesland en Nederland als geheel. De toren hielp bij de navigatie van schepen en voorkwam vele schipbreuken. De vuurtoren van Ameland is vooral bekend vanwege zijn functionaliteit. De toren is uitgerust met een krachtige lamp die tot op grote afstand te zien is. De toren werd gebouwd in 1880, maar werd tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoest door de Duitsers. Na de oorlog werd de toren herbouwd en in 1950 opnieuw in gebruik genomen. De vuurtorens van Friesland zijn niet alleen belangrijke bakenpunten voor de scheepvaart, maar ook iconische bezienswaardigheden die de rijke maritieme geschiedenis van de provincie weerspiegelen. Elk van de vuurtorens heeft zijn eigen verhaal en geschiedenis, en biedt bezoekers een unieke ervaring. Door hun historische en culturele waarde worden de vuurtorens van Friesland goed onderhouden en bewaard voor toekomstige generaties om van te genieten.

Egyptenaren waren de eersten die een vuurtoren bouwden. Beroemd is de Pharos van Alexandrië. Het waren de Romeinen die aan de kusten van Noord-Europa de vuurtorens introduceerden. De eerste exemplaren waren meestal geen torens maar grote, op een heuvel of duin gestookte vuren. Later maakte men gebruik van lantaarns waarin kaarsen of olielampen geplaatst werden. Het nadeel was dat de ruiten snel met roet bedekt werden.

Er zijn verschillende verklaringen voor de naam van de toren. Vermoedelijk werd het bouwwerk vernoemd naar een nabijgelegen dorpje dat destijds Sint Brandarius of Sint Brandarys heette. Ook de Ierse zeevarende heilige Brandaan van Clonfert wordt wel eens genoemd als mogelijke verklaring voor de naam van de vuurtoren, maar daarvoor is geen bewijs. Al in de veertiende eeuw, dus nog voor de bouw van de Brandaris, werden op Terschelling herkenningspunten aangelegd voor de scheepvaart. In 1323 sloot de stad daarom een overeenkomst met het Waddeneiland voor de bouw van “een voerhuijs oft eijn mercke”. Sporen van deze toren zijn nooit teruggevonden. Ook is bekend dat de toren van de Brandariuskerk enkele eeuwen dienst deed als baken voor de scheepvaart. ’s Nachts brandde op deze toren een vuur. Toen deze toren verdween in zee, werd besloten een nieuwe toren te bouwen. Ene Pieter Albertsz Vlock uit Medemblik begon in 1593 aan de bouw, op een plek die wat veiliger werd geacht. Het project liep uit op een drama. Nog voor voltooiing stortte de toren in, vermoedelijk omdat er te zachte stenen waren gebruikt. Zes bouwers vonden bij het drama de dood. De aannemer uit Medemblik kreeg hierna toestemming nog een poging te wagen. Ditmaal werd er strenger toezicht gehouden en gebruikte men steviger stenen. In 1594 was het werk voltooid en liet de Brandaris voor het eerst zijn licht over de zee schijnen. De Brandaris is eigenlijk geen vuurtoren. In de toren kon in de zestiende eeuw namelijk geen vuur gestookt worden, vanwege de aanwezigheid van een houten overkapping. Men maakte daarom gebruik van lantaarns met kaarsen. Erg veel licht gaven deze lantaarns niet, waardoor de toren uiteindelijk zelfs gedoofd werd. Lange tijd deed hij hierna alleen nog dienst deed als dagbaken. ’s Nachts werden in duinen vuurbakens aangestoken, zodat de scheepvaart toch een oriëntatiepunt had. In de beginperiode werd de Brandaris ook gebruikt als gevangenis en kerktoren. In 1666 kreeg West-Terschelling een Engelse bestorming voor de kiezen. Een groot deel van het eiland ging in vlammen op, maar de Brandaris bleef gespaard. In 1834 werd de ‘vuurtoren’ grondig gerestaureerd en kwam er een nieuw lichthuis, met daarin een langzaam draaiend vuurtorenlicht. Dertig jaar later verhuisde dit licht naar de vuurtoren van Texel en kreeg de toren op West-Terschelling een vast licht. In 1920 ontwikkelde Philips een gloeilamp met een diameter van zo’n dertig centimeter voor de Brandaris. De lichtbron heeft een sterkte van 3,5 miljoen kaarsen en is op een afstand van 19,6 zeemijl te zien. Begin 2018 kwam de toren in het nieuws omdat het licht vanwege een technisch mankement niet wilde ontbranden. Doordat er iets niet goed zat in de aansturing, werkte ook de reservelamp niet. Reparatie nam enige tijd in beslag omdat hiervoor mensen vanaf het vasteland naar het Waddeneiland moesten afreizen.