Welk deel van Nederland is in gevaar bij zeespiegelstijging?

Nederland is in Europa een van de kwetsbaarste landen wanneer de zeespiegel stijgt. Zeespiegelstijging vormt een gevaar voor Nederland omdat ons land open verbindingen heeft met zee door de rivieren die hier uitmonden. Ook liggen delen van Nederland zeer laag, tot bijna 7 meter onder NAP. Met de stijgende zeespiegel rukt ook het zoute water op. Steeds dieper in Nederland verzilt het grondwater en de rivieren. Dit heeft grote impact op het cultuurlandschap, grondgebruik en biodiversiteit. Ook zijn er nu al gevolgen zichtbaar.

Grote delen van Nederland liggen onder zeeniveau en zijn afhankelijk van een ingenieus systeem van dijken, dammen en waterkeringen. Vooral de westelijke provincies, zoals Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland en Flevoland, behoren tot de meest kwetsbare gebieden. Deze regio’s worden beschermd door infrastructuur zoals de Deltawerken en de Afsluitdijk, maar deze systemen kennen hun grenzen. Als de zeespiegel stijgt, komen deze laaggelegen gebieden als eerste in gevaar. Vooral kustgebieden en polders zoals de Flevopolder en gebieden rond het IJsselmeer lopen risico, ondanks de bestaande waterkeringen. Niet alleen de kust, maar ook de rivieren in Nederland vormen een risicofactor. De Rijn, Maas en Waal zijn belangrijke waterwegen die al te maken hebben met piekafvoeren door hevige regenval en smeltwater. Wanneer de zeespiegel stijgt, wordt het moeilijker voor rivieren om hun water af te voeren naar zee. Dit vergroot het risico op overstromingen langs de rivieroevers. In gebieden zoals de Betuwe en langs de Maas in Limburg kunnen de uiterwaarden sneller onder water komen te staan. Deze gebieden, die deels als overloopzones zijn ingericht, zullen vaker en langduriger overstroomd raken. Amsterdam, Rotterdam en Den Haag lopen grote risico’s door zeespiegelstijging. Deze steden zijn economisch en cultureel belangrijk, maar hun ligging maakt ze kwetsbaar. Rotterdam, bijvoorbeeld, ligt grotendeels onder zeeniveau en is sterk afhankelijk van de bescherming door dijken en sluizen. Bij een ernstige zeespiegelstijging zullen stedelijke gebieden te maken krijgen met overstromingen, wat leidt tot schade aan infrastructuur, woningen en economische activiteit.

26% van het landoppervlak van Nederland beneden NAP ligt. 59% van het landoppervlak van Nederland gevoelig/kwetsbaar is voor overstromingen. Deze 59% omvat zowel het areaal dat binnen de dijkringen ligt als het deel dat buiten de dijkringen ligt, het zogeheten “buitendijks gebied”. 55% van het landoppervlak van Nederland binnen de dijkringen ligt en wordt beschermd door duinen, dijken, dammen en kunstwerken. 4% van het landoppervlak van Nederland buitendijks gebied is, buiten de dijkringen ligt en dus niet wordt beschermd door duinen, dijken, dammen en kunstwerken. Nederland is gevoelig voor klimaatverandering. Zowel de zeespiegelstijging als de hoge piekafvoeren van de rivieren vragen om voorzorgsmaatregelen. De kans dat gebieden overstromen, is binnen het overstromingsgevoelige gebied niet overal gelijk. Hoe een overstroming daadwerkelijk verloopt, hangt af van de lokale omstandigheden en wordt in belangrijke mate bepaald door de hoogteverschillen in een gebied, de aanwezigheid van secundaire dijken, weglichamen, spoorlijnen en dergelijke. Door nader onderzoek naar mogelijke overstromingsscenario’s in specifieke gebieden krijgen we steeds meer inzicht in het overstromingsrisico. Regionale verschillen in overstromingsscenario’s zijn al meegenomen in onder andere de ramingen van economische schades en slachtoffers in de studie Nederland Later en zeer recent publiceerde het Planbureau voor de Leefomgeving hierover de studie ‘Overstromingsrisicozonering in Nederland’.

59% van Nederland loopt risico te overstromen door water van de zee of uit de rivieren. Dat zijn deze delen van ons land: Zo'n 26% van ons land ligt onder zeeniveau (zeeniveau is het gemiddelde hoogwaterpeil, 22% van Nederland ligt onder NAP)

Geen specifiek deel van Nederland wordt met name genoemd in de tekst, maar wel wordt Tiel en het gebied tot aan de Duitse grens en de Noordzeekust genoemd.

Bij een hoge zeespiegel krijg je water na zware regenval in laaggelegen gebieden niet meer weggepompt. Als de zee flink stijgt, stijgt ook de waterstand in de rivieren. De kans op dijkdoorbraken wordt veel groter. Bij 2 meter zeespiegelstijging raakt dat de helft van het land, bij 5 meter het hele land. Dat komt door de opstuwing door de zee. Uiterwaarden komen vaker en langer onder water te staan. De overlast kruipt steeds verder stroomopwaarts. Zonder stevigere dijken kunnen Zeeland, Zuid-Holland en Flevoland lange tijd onder water komen te staan als dijken doorbreken of overspoelen, net als de gebieden rond de rivieren. De zeespiegelstijging kan zelfs het oosten van het land raken, via de rivieren.