Waar stamt Fries van af?

Het Fries en het Engels zijn beide West-Germaanse talen, evenals het Nederlands en Duits. De Friese en Engelse taal hebben zo binnen de Noordzee Germaans groep een soortgelijke (fonetische) taalontwikkelingen doorgemaakt, die de andere taalgroepen niet doormaakten. Het huidige Fries en Engels ontstond uit het Noordzee Germaans. De verwantschap tussen de twee talen was eigenlijk alleen in het verleden sterk. We hebben het hier over de Middeleeuwse voorlopers van het Fries en het Engels: Oudfries en Oudengels. De volkeren rond het Noordzee-gebied (waaronder de Friezen) hadden hun taal meegebracht naar Engeland rond de 5e eeuw toen de Grote Volksverhuizing plaatsvond.

Het Fries ontstond in de vroege middeleeuwen. Toen werd het steeds meer een eigen taal en begon het zich te onderscheiden van andere verwante Germaanse dialecten, zoals het Oudengels. Dat Oudfries werd langs de Noordzeekust niet alleen gesproken, maar tussen Vlie en Wezer werd het in de late middeleeuwen, bijvoorbeeld in wetteksten, ook als schrijftaal en als bestuurstaal gebruikt. In de loop van de zestiende eeuw raakte het Fries als schrijftaal in onbruik. Maar een enkeling schreef het nog. In de negentiende eeuw werd het Fries opnieuw schrijftaal. Er ontstond toen een levendig literair klimaat en de taal ontwikkelde zich verder door de kruisbestuiving van spreken en schrijven. Vooral het Friese volkstoneel, dat vanaf 1860 opbloeide, was daarin belangrijk. Het Fries heeft sinds 1956 in de provincie Friesland een officiële status die gelijk is aan die van het Nederlands. In dat jaar werd in het Staatsblad 1956, 242 een begin gemaakt met het formeel toegestane gebruik van het Fries in het rechtsverkeer. Een uitbreiding daarop werd 39 jaar later vastgesteld in het Staatsblad 1995, 440. Hoewel het in de praktijk natuurlijk al lang gebeurde, kregen de Friezen toen wettelijk het recht om hun taal in vergadering van gemeenteraden en Provinciale Staten te bezigen. In 1997 werden verder bij wet de mogelijkheden om het Fries in de rechtbank te gebruiken, verruimd, zodat nu onder meer ook het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht daar het Fries mogen gebruiken. De inwoners van Friesland kunnen sinds jaar en dag in het Fries met gemeentelijke en provinciale overheden communiceren en corresponderen. De provincie en sommige gemeenten hebben er een beleidspunt van gemaakt om meer Fries te gebruiken bij het opstellen van officiële documenten. Door een aantal wetswijzigingen zijn zulke Friese stukken nu in bijna alle gevallen rechtsgeldig. Een van de laatste uitzonderingen daarop waren verenigingsstatuten, maar sinds 2002 kunnen ook die in het Fries worden opgesteld. Trouw- en geboorte-akten zijn vandaag de dag in alle Friese gemeenten tweetalig beschikbaar. In 2014 werd de Wet Gebruik Friese Taal van kracht, waarin verschillende eerdere bepalingen samengebracht zijn. Zo is daar in vastgelegd dat het Fries en Nederlands de officiële talen van de provincie Friesland zijn, en verder verplicht deze wet de Rijksoverheid en Gedeputeerde Staten van de provincie Friesland om periodiek bestuursafspraken te maken. Op wikipedia is heel veel informatie over het Fries te vinden.

Het Fries behoort tot de Germaanse taalfamilie. Nadat uit het Indo-Europees het Germaans is ontstaan, ongeveer 1000 jaar voor Christus, splitst het Germaans zich in drie talen: Noordgermaans, Oostgermaans en Westgermaans. Het Fries is een Westgermaanse taal. Het gaat om Nederlands, Fries, Duits en Engels. Ook het Zuid-Afrikaans hoort hierbij, want dat stamt van het Nederlands af. De Westgermaanse talen vormen de grootste groep binnen de Germaanse taalfamilie, zeker als je ziet hoeveel mensen deze talen spreken.